Bireysel başvuru hangi hallerde yapılır?
Bireysel başvuru, kişilerin Anayasa ile güvence altına alınmış temel hak
ve özgürlükler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde
1
yer alan
haklardan ve bunlara ek olarak Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kabul
ettiği protokollerde düzenlenen haklardan herhangi birinin
kamu gücü
tarafından ihlâl edildiği
iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurma
yoludur.
Bir başka ifadeyle bireysel başvuru kurumu; adlî, idarî ve askerî yargının
kararlarında ve kamu gücünün işlem ve eylemlerinde, ihmal suretiyle
yaptığı müdahalelerde, ihlâl iddiasının irdelenerek insan hak ve
özgürlüklerinin yargılanmasıdır. Bireysel başvuru hakkının özü, ihlâl
iddiasına dayanmaktadır.
İhlâl kavramı;
temel hak ve özgürlüğün koruduğu alanı, hukuka aykırı
işlem, eylem veya ihmal suretiyle müdahale etmektir.
Bu bağlamda temel hak ve özgürlük kapsamında bulunan bir davranışın
mevzuatta düzenlenen hukuka uygunluk sebebi olmadığı halde kamu
gücü tarafından sınırlanması, zorlaştırılmasıdır. Bu sınırlama temel hak
ve özgürlüğünü kullanmak isteyen bireyin davranışının yasaklanması
veya bu ölçüde olmasa bile idari işlem veya eylem nedeniyle zahmet
oluşturmasıdır.
2
Söz konusu temel hak ve özgürlükler dışında, kanun—tüzük ve
yönetmelik gibi yasama ve idare tarafından çıkarılan işlemler bireysel
başvuruya konu edilemez.
52
A N A Y A S A M A H K E M E S İ N E B İ R E Y S E L B A Ş V U R U
Ü N S E V E R
X X X
1
Türkiye 18 Mayıs 1954’te sözleşmeyi onaylamış, 28 Ocak 1987’de bireysel başvuru hakkını
tanımıştır. Mahkemenin zorunlu yargı yetkisini ise 28 Ocak 1990’da kabul etmiştir.
2
Melek ACU –TBB Dergisi
